Nadmiar obowiązków, niedokończone projekty i zabieranie pracy do domu po godzinach, to zjawisko znane wielu z nas. Jednak zarywanie nocy i brak czasu dla siebie czy rodziny to nie jest droga do sukcesu. Takie życie na dłuższą metę może doprowadzić do wypalenia zawodowego, a nawet konsekwencji zdrowotnych. Jak znaleźć równowagę między życiem zawodowym a prywatnym? Odpowiedzią jest work life balance, który choć może być przez każdego nieco inaczej postrzegany, niesie za sobą mnóstwo korzyści, zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.
Czym jest work-life balance? Omówienie koncepcji, rys historyczny
Work-life balance (w skrócie WLB) to koncepcja zakładająca równowagę pomiędzy pracą a innymi sferami życia – rodziną, aktywnością społeczną czy własnymi zainteresowaniami i rozwojem osobistym. O balansie między tymi sferami można mówić wtedy, kiedy praca nie przysłania życia osobistego i odwrotnie – kiedy życie osobiste nie odbywa się kosztem pracy. W wielu dotychczasowych badaniach podkreśla się, że nie należy także stawiać twardej granicy pomiędzy tymi dwiema sferami. Dlaczego? Takie rozgraniczenie oznaczałoby, że zawsze musisz z czegoś zrezygnować, a takie przekonanie też jest szkodliwe dla Twojego zdrowia i zdrowia pracowników. Istotą work-life balance jest właśnie równowaga, która umożliwia jednocześnie dążenie do samorealizacji w aspektach poza pracą, przy jednoczesnym poszanowaniu wielowymiarowości sytuacji. Co ważne, work-life balance nie zależy od wykonanego zawodu czy stażu pracy, to stan zależny od nas samych.
Teoria work-life balance powstała w Stanach Zjednoczonych w drugiej połowie lat 80. XX wieku, jako odpowiedź na zagrażający zdrowiu coraz wyższy poziom stresu. Chociaż już wcześniej, ponieważ w latach 70. ubiegłego stulecia w działach personalnych firm zauważono niepokojący spadek produktywności, zaangażowania oraz kreatywności pracowników. Co więcej, zaobserwowano także wzrost absencji w pracy, której powodem były problemy zdrowotne, często o podłożu psychosomatycznym. Powodem tych zachowań był wydłużony czas pracy, czyli brak zachowania harmonii między pracą, a życiem poza nią. Trafne jest stwierdzenie, że koncepcja work-life balance zrodziła się z inicjatywy pracowników – swoim zachowaniem zwrócili oni uwagę na pojawiający się problem. Następnie zaś, podczas wyboru miejsca pracy, oprócz wynagrodzenia, brali pod uwagę również inne czynniki – atmosferę i możliwość godzenia obowiązków zawodowych z życiem prywatnym. Koncepcja work-life balance w Polsce jest stosunkowo nowym zjawiskiem, jednak coraz więcej przedsiębiorców, z uwagi na korzyści, zaczyna interesować się tym tematem. Dowodem na to są wyniki raportu Workers Preferences and Workplace Ability, według którego dla 42% pracowników w Polsce idea WLB jest ważniejsza niż zarobki czy awanse.
Korzyści płynące z work-life balance dla pracownika i pracodawcy
Stworzenie atrakcyjnych warunków pracy i wprowadzanie praktyk work-life balance to wyzwanie dla każdego pracodawcy. Natomiast rozpatrując WLB z punktu widzenia zarówno pracodawcy, jak i pracownika, należy stwierdzić, że brak równowagi pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym może nieść za sobą bardzo negatywne skutki. Nadmiar pracy i obowiązków może doprowadzić do zmęczenia pracownika, braku satysfakcji, a nawet absencji. Trudno ukryć fakt, że problemy w życiu prywatnym często niekorzystnie odbijają się na efektywności pracowników. Zatem work-life balance może w istotny sposób przyczynić się do skutecznego zarządzania kapitałem ludzkim.
Wśród korzyści płynących z work-life balance dla pracownika wymienia się najczęściej:
wzrost zaangażowania i produktywności,
zadowolenie z wykonywanej pracy,
rozwój pasji i zainteresowań,
dobra kondycja psychofizyczna,
umiejętność odpoczywania.
Warto zwrócić uwagę na ostatnią wymienioną korzyść, czyli umiejętność odpoczywania. Pracownik, który potrafi skupić się na priorytetach i zachowuje higienę pracy, będzie znacznie bardziej wypoczęty niż ten, który o to nie dba. Wprowadzenie koncepcji work-life balance umożliwia pracownikom zachowywanie równowagi.
Natomiast do korzyści płynących z wprowadzenia kultury WLB dla pracodawcy należy zaliczyć:
poprawę wyników organizacji i umocnienie pozycji wśród konkurencji,
stworzenie przyjaznego miejsca pracy,
wysoką renomę i pozytywny wizerunek pracodawcy,
brak nieuzasadnionych nieobecności i korzystanie z L4 tylko w konieczności,
obniżenie kosztów w wybranych obszarach, np. kosztów rekrutacji.
Włączając do kultury organizacji ideę WLB na przykład poprzez oferowanie pracy zdalnej, korzyści ponosi zarówno pracodawca, jak i pracownik. Dla pracodawcy to m.in. obniżenie nakładów finansowych wynikające z braku potrzeby utworzenia stanowiska pracy, możliwość rozliczenia pracowników w oparciu o efekty wykonywanej pracy, brak spóźnień do pracy i unikanie konfliktów. Natomiast do korzyści dla pracownika można zaliczyć skupienie na osiągniętym wyniku pracy, a nie czasie, a także możliwość wykonywania pracy w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Co więcej, praca zdalna jest dużą zaletą zwłaszcza dla rodziców, którzy opiekują się małym dzieckiem lub mają inne obowiązki.
Korzyści płynące z work-life balance mogą dotyczyć też całej firmy, ponieważ dzięki skutecznym praktykom będziesz przyciągać najlepszych specjalistów, zyskasz zaangażowanych i lojalnych pracowników, dobrą atmosferę i wysoki poziom integracji. Chcąc kreować pozytywny wizerunek firmy poprzez wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, skorzystaj z pomocy lidera w tym obszarze. Pokazujemy, jak działa work-life balance po polsku.
Jak pracodawca może pomóc pracownikom osiągnąć i utrzymać równowagę między pracą zawodową a życiem prywatnym?
Im więcej czasu Twój pracownik spędza na pracy, tym mniej czasu ma na inne zajęcia, np. regenerację i wypoczynek. A jest to ważne z uwagi na jego wydajność. Oprócz tego czas dostępny po pracy może pełnić wiele funkcji. Wśród nich wyróżnia się funkcje związane z rozrywką, działalnością społeczną, a także z rozwojem zainteresowań i pasji. Realizowanie poszczególnych funkcji wpływa na kondycję psychofizyczną człowieka. Istotne jest także umiejętne gospodarowanie czasem, które może mieć wpływ nie tylko na zdrowie czy jakość życia, ale także na życie zawodowe. Tutaj warto zwrócić uwagę na tzw. indeks lepszego życia (Better Life Index) publikowany przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), na który składa się m.in. work-life balance. Badania pokazują, że Polacy są jednym z najbardziej zapracowanych narodów, a na pracę przeznaczają blisko 40% dnia. To jeden z gorszych wyników, który znajduje się poniżej średniej. Co to oznacza dla pracodawcy? Pierwszy wniosek to taki, że liczba godzin poświęconych na pracę nie przekłada się na jej efektywność. Przepracowanie przyczynia się do zmęczenia, ryzyka popełniania błędów czy do nadmiernego korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Poważną konsekwencją dla pracodawcy, która wynika z przepracowania jest również obniżona wydajność pracowników. Z uwagi na to, każdy pracodawca powinien stosować praktyki WLB i podnosić ich poziom.
Jak zacząć praktykować work-life balance w Twojej firmie?
Wbrew pozorom to bardzo proste. Przeanalizuj sytuację w Twojej firmie, zwróć uwagę na potrzeby pracowników i wprowadź wybrane praktyki WLB.
Do najczęściej stosowanych praktyk work-life balance zalicza się:
elastyczne godziny pracy,
możliwość pracy zdalnej,
udogodnienia dla rodziców,
żłobek i przedszkole przy firmie,
ubezpieczenia rodzinne,
dofinansowanie wyjazdów wakacyjnych dzieci,
prezenty,
paczki dla dzieci z okazji różnych świąt,
dłuższe urlopy macierzyńskie,
dodatkowa opieka medyczna,
pikniki i imprezy rodzinne.
Które z praktyk stosuje się w Twojej firmie? A jak robią to inni?
Firma Tchibo w ramach praktyk WLB prowadzi program „Równowaga Praca Rodzina” obejmujący 9 obszarów, które mają ułatwić pełnienie jednocześnie różnych ról społecznych, poczynając od pracownika, żony, męża po córkę i matkę. Pracownicy firmy mogą wybrać spośród dostępnych elementów programu te, które podobają im się najbardziej. Wśród benefitów znajdują się m.in. elastyczne formy zatrudnienia, dodatkowe dni urlopu okolicznościowego, programy szkoleniowo-doradcze, zapomogi, świadczenia pracownicze. Firma Danone wychodzi z założenia, że czas wolny nie powinien być przeznaczany na obowiązki, lecz przyjemności. Z uwagi na to motto, firma wprowadziła możliwość korzystania z usług pocztowych i kurierskich w miejscu pracy. Dzięki temu rozwiązaniu pracownicy nie muszą poświęcać czasu na stanie w kolejkach.
Statystyki pokazują, że coraz więcej firm – zarówno tych mniejszych, jak i gigantów w swojej branży, oferuje możliwość rozwoju pasji i integracji pracowników poza firmą. Pracownicy mogą wybierać kilka razy w roku atrakcje, które chcą zrealizować. Oprócz przyjemności dla ciała – masaży i zabiegów SPA, coraz popularniejsze stają się przeróżne warsztaty i kursy, które rozwijają nowe umiejętności, np. kurs barmański, ale także rozrywki ekstremalne jak wspinaczka skałkowa czy skok ze spadochronem. Wśród rozrywek dla grup wciąż królują: paintball, wspólny udział w imprezie motoryzacyjnej i przejazdy luksusowymi autami oraz wyprawy off road.
Istnieje mnóstwo rozwiązań, z których możesz skorzystać, aby zadbać o work-life balance w Twojej firmie. By pomóc pracownikom osiągnąć i utrzymać równowagę między pracą zawodową a życiem prywatnym, możesz także wzmacniać kulturę organizacji, stosując dobre praktyki dostosowane do całego personelu.