Każdy z nas jest narażony na sytuacje stresowe w różnych dziedzinach życia. Co, jeśli stres spowodowany pracą występuje przez większość czasu? Czy ma to wpływ na zdrowie danej osoby oraz funkcjonowanie przedsiębiorstwa? Odpowiedź na te oraz wiele innych pytań znajdziesz w poniższym artykule.
Na czym polega stres w pracy?
Stres jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka, lecz notoryczny stan napięcia może mieć negatywny wpływ na zdrowie, a także funkcjonowanie organizmu. Stres w pracy pojawia się, kiedy osoby zatrudnione odczuwają dyskomfort psychiczny, który dotyczy nałożonych obowiązków oraz jeśli warunki i wymagania przekraczają możliwości danej jednostki.
Co to jest stres zawodowy?
Stres zawodowy pojawia się, kiedy wymagania przełożonego i naciski przez niego wywierane znacznie przewyższają wiedzę oraz umiejętności podwładnego. Pracownik czuje, że nie jest w stanie spełnić oczekiwań, co rodzi w nim frustrację oraz stres. Negatywne emocje mogą pojawić się w wielu momentach, jednak są najbardziej widoczne, kiedy pracownik nie ma poczucia wsparcia ze strony kolegów z pracy oraz przełożonych lub ma małą kontrolę nad powierzonymi mu obowiązkami.
Czym jest stres organizacyjny?
Stres organizacyjny związany jest z rozwojem przedsiębiorstwa, które z roku na rok stawia coraz bardziej ambitne cele. W związku z takimi działaniami, w znacznym stopniu wzrastają wymagania wobec pracowników. Zwiększone obciążenie pracą i nowymi obowiązkami, a także nierealistyczne wymagania, niejednokrotnie prowadzą do zaburzenia równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Przez ciągłe napięcie pracownik nie jest w stanie w pełni efektywnie funkcjonować, co wpływa na wydajność pracy oraz zdrowie.
Jakie są przyczyny stresu w pracy?
Za stres w miejscu pracy odpowiadają zazwyczaj psychospołeczne warunki pracy, np.
Charakter wykonywanej pracy — zbyt monotonne zadania poniżej możliwości, brak zróżnicowania w wykonywanych zadaniach, narzucenie tempa pracy lub notoryczne zaskakiwanie zadaniami,
Brak feedbacku — brak informacji zwrotnej odnośnie wykonanej pracy, poczucie pracy bez celu,
Godziny pracy — brak możliwości dostosowania godzin pracy, restrykcyjnie przestrzegane grafiku,
Nieodpowiednio dostosowane obciążenie pracą — praca pod presją czasu, zbyt dużo lub zbyt mało obowiązków,
Rola w przedsiębiorstwie — konflikt ról, nieprecyzyjne, sprzeczne i zmienne obowiązki, niejasna rola w organizacji,
Rozwój stanowiska i kariery — brak perspektyw awansu, brak poczucia stałego i bezpiecznego zatrudnienia, posiadanie zbyt niskich lub zbyt wysokich kwalifikacji w stosunku do powierzonych obowiązków,
Kultura organizacyjna — zła komunikacja między pracownikami oraz przełożonymi, niejasność struktury, praca w izolacji,
Relacje w przedsiębiorstwie — konflikty lub słabe relacje ze współpracownikami, nieuprzejmy i nieudzielający odpowiedniego wsparcia przełożony,
Fizyczne warunki pracy — hałas, zbyt niskie lub wysokie temperatury, uciążliwe zapachy na stanowiskach,
Praca – życie prywatne — brak równowagi pomiędzy wykonywaną pracą a życiem prywatnym.
Kto jest najbardziej narażony na stres w pracy?
Poziom stresu w pracy jest zależny od indywidualnych predyspozycji osób. Na odczuwanie go ma wpływ temperament danego pracownika, cechy osobowości, wiedza i umiejętności zawodowe, a także odpowiednie wsparcie przełożonych i współpracowników. Wyszczególniono jednak grupy osób, które są w dużym stopniu narażone na stres zawodowy z powodu:
Młodego lub podeszłego wieku,
Krótkiego stażu pracy,
Obowiązków niedostosowanych do umiejętności, predyspozycji, wykształcenia lub doświadczenia,
Wysokiego poziomu lękliwości, wrażliwości na bodźce zewnętrzne,
Wysokiego poziomu aspiracji i rywalizacji z innymi, pośpiechu, stałej potrzeby kontroli, dużego zaangażowania w osiągnięcia zawodowe,
Problemów prywatnych i rodzinnych.
Objawy stresu w pracy
Objawy stresu w środowisku pracy mogą pojawiać się w różnych sferach życia pracownika. Stałe napięcie powoduje wydzielanie hormonu stresu — kortyzolu. Przez stres w pracy zawodowej zwiększa się ryzyko popełniania błędów z pośpiechu, co może rodzić konflikty z przełożonymi. Zdarza się, że pracownicy odczuwają lęk i niepokój już wieczorem, który poprzedza kolejny dzień pracy. Długotrwałe i nadmierne napięcie może powodować: zmęczenie, napięcie mięśni, ból pleców oraz głowy, niestrawności, a także problemy ze snem. Ma to wpływ również na psychikę: pojawia się trudność w podejmowaniu decyzji, zanika poczucie humoru, nasilają się wahania nastroju, lęk, następuje wzrost krytyki wobec siebie i innych ludzi oraz nerwowość. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do wycofania się z relacji społecznych, a w konsekwencji do izolacji, skłonności do uzależnień, zachowań destruktywnych i tików nerwowych.
Jakie mogą być skutki stresu w pracy?
Długotrwały i nieustający stres w środowisku pracy może prowadzić do wielu konsekwencji dotyczących zarówno aspektów fizycznych, jak i psychicznych. Sytuacje nerwowe, które powtarzają się notorycznie, mogą doprowadzić do negatywnych zmian w stanie zdrowia, np.:
Bólów mięśni, barków, a także okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa,
Skurczów jelit, owrzodzenia układu pokarmowego,
Obniżenia odporności organizmu, a co za tym idzie wzmożonych infekcji,
Zawału mięśnia sercowego, nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, choroby wieńcowej,
Nerwic i depresji,
Podniesienia ryzyka zachorowania na nowotwory,
Uzależnienia od alkoholu i narkotyków.
Wpływ stresu na motywację pracowników
Osoby doświadczające stresu zawodowego są wyczerpane psychicznie i fizycznie, a przez dolegliwości zdrowotne oraz somatycznie nie mają możliwości w pełni wydajnie pracować. Pojawiają się niezamierzone błędy i pomyłki, a wykonywanie obowiązków jest mniej efektywne. Pracownicy stają się niechętni wprowadzaniu zmian oraz innowacji w przedsiębiorstwie. Świadomie lub nieświadomie omijają polecenia przełożonych, a niekiedy nawet zasady bezpieczeństwa obowiązujące w miejscu pracy. Przez zmęczenie i roztargnienie ulegają wypadkom przy pracy, a złe samopoczucie powoduje nadmierne korzystanie ze zwolnień lekarskich i urlopów. W skrajnych przypadkach, jeśli sytuacja nie ulega poprawie, osoby takie rezygnują z posady. Wszystko to prowadzi do zwiększenia kosztów funkcjonowania działalności gospodarczej oraz generuje straty. Podejmowane w pośpiechu błędne decyzje, spadek efektywności, niezadowoleni klienci, koszty zastępstwa lub przyuczenia nowego pracownika — to tylko niektóre z przykrych skutków długotrwałego stresu w miejscu pracy.
Stres w pracy a zwolnienie lekarskie
Dolegliwości psychiczne, które mają ścisły związek z kwestiami zawodowymi skutkującymi wypaleniem zawodowym, zostały uznane za problem medyczny i wpisane do międzynarodowej klasyfikacji chorób. W konsekwencji od początku tego roku lekarze na podstawie złego samopoczucia będą mogli wystawić zwolnienie z pracy. Wypalenie zawodowe w sposób wielowymiarowy zmienia postawę i zachowanie pracownika, wpływa na stan jego zdrowia oraz relacje z innymi ludźmi. W trosce o dobro pracownika Światowa Organizacja Zdrowia postanowiła przyjrzeć się temu problemowi i zadbać o komfort i zwiększenie efektywności pracy dzięki należytemu odpoczynkowi i skupieniu się na zdrowiu.
Jak radzić sobie ze stresem w pracy?
Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią profilaktykę stresu, czyli zbudowanie indywidualnej odporności na stres. Takie działania umożliwią w pełni efektywne realizowanie obowiązków, a także zwiększą satysfakcję oraz zadowolenie z wykonywanej pracy. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o najprostszych czynnościach, które w ogromnym stopniu wpływają na samopoczucie, czyli o: prawidłowym odżywianiu, regularnej aktywności fizycznej, odpowiedniej ilości odpoczynku i snu. Priorytetem jest zlokalizowanie problemu i prawidłowe podejście do niego — warto zdecydować się na ćwiczenie nad asertywnością, a także zmianą nastawienia do przeciwności i nowych sytuacji. Często to właśnie negatywne emocje są źródłem stresu, dlatego odpowiednie podejście może ułatwić radzenie sobie z napięciem. Warto również pracować nad planem działania i się go trzymać, prawidłowa organizacja pracy ułatwia wykonywanie obowiązków. Nie należy jednak cały czas żyć pracą i obowiązkami — niezwykle ważne jest zadbanie o prawidłowy odpoczynek i relaks. Ważne, by w czasie wolnym zatroszczyć się o siebie i zrobić coś, co uwolni myśli. Pomóc może w tym spacer, techniki relaksacyjne, masaż lub hobby, które pozwala się realizować. Nie można zapomnieć o ogromnej roli pracodawcy oraz odpowiedniej integracji pracowników. W zgranym zespole każdy pracownik pracuje bardziej efektywnie. Należy zadbać więc o atrakcje, które dadzą możliwość lepszego poznania się pracowników.
Sposoby radzenia sobie ze stresem w pracy
Najlepszym sposobem na zwalczanie stresu w pracy jest zadbanie o komfort pracownika. Aby zespół pracował prawidłowo, należy zatroszczyć się o odpowiednią integrację, a pomóc w tym mogą atrakcje, które stanowią oderwanie od codziennych obowiązków. Impreza firmowa nie musi opierać się jedynie na poczęstunku — warto zainwestować w aktywne formy spędzania czasu. W tej roli doskonale sprawdzi się paintball, escape room czy jazda quadem. Istotne jest również indywidualne docenianie pracowników, dzięki czemu poczują się naprawdę ważni w organizacji przedsiębiorstwa. Aby wyróżnić konkretną osobę, można zdecydować się na wręczenie jej vouchera na indywidualną atrakcję, np. lot motoparalotnią, flyboard lub nurkowanie. Atmosfera w pracy odgrywa ogromną rolę, dlatego też warto zadbać, by pracownicy czuli się w niej w pełni swobodnie i komfortowo.
Stres w pracy jest niezwykle powszechnym zjawiskiem, na które zwraca się coraz większą uwagę. Aby pracownik był w pełni efektywny i wydajny, musi przede wszystkim czuć się dobrze zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Osoba narażona na ciągły stres i napięcie, nie będzie w stanie w pełni prawidłowo wykonywać swoich obowiązków. Warto więc zdecydować się na podjęcie działań, które sprawią, że każdy poczuje się dobrze na swoim stanowisku. Wymaga to zadbania o wiele obszarów — od organizacji i struktury pracy, po integrację zespołu. Odpowiednia atmosfera w środowisku pracy to nie tylko troska o zdrowie osób zatrudnionych — to dbanie o ekonomię i prawidłowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa.